8 triệu thuê bao 3G chưa mang lại nguồn thu kỳ vọng, trong khi số tiền đầu tư đã lên tới 33.000 tỷ đồng. Sau 2 năm triển khai, các mạng di động thừa nhận 3G là cuộc chơi tốn kém và nếu đầu tư tiếp cho 4G họ có thể sập bẫy bất cứ lúc nào.


Hai năm triển khai, 4 hãng khai thác mới phát triển được 8 triệu thuê bao 3G. Ảnh: Hoàng Hà.

Theo thống kê của Bộ Thông tin và Truyền thông, sau 2 năm triển khai, mạng 3G đã phủ sóng trên toàn quốc với tỷ lệ 93,68% dân số. Thế nhưng, số lượng thuê bao của cả 3 nhà khai thác 3G chỉ đạt trên 8 triệu và ở ngưỡng khá khiêm tốn so với con số trên 120 triệu thuê bao 2G. Dù rằng, 3G được biết đến như mạng thế hệ mới với các tính năng vượt trội.

Tổng số tiền mà các hãng viễn thông cam kết đầu tư cho mạng 3G trong 3 năm đầu (2009-2011) là 42.000 tỷ đồng, tương đương với 2,47 tỷ đôla. Hiện, 4 hãng khai thác đã đầu tư tổng số tiền cho mạng 3G vào khoảng 33.000 tỷ đồng để phát triển trên 30.300 trạm thu phát sóng BTS. Thế nhưng, doanh thu mà họ đạt được tại tất cả các dịch vụ 3G xấp xỉ 3.600 tỷ đồng.

Doanh thu và thuê bao chưa đạt được mức kỳ vọng khiến nhà mạng nhớ lại câu chuyện về cái "bẫy 3G" mà Tổng giám đốc Tập đoàn Viễn thông Quân đội Viettel từng đề cập. Để khách hàng có thể sử dụng dịch vụ một cách hoàn hảo, mỗi mạng di động sẽ phải đầu tư số lượng trạm thu phát sóng ít nhất là bằng mạng 2G (cỡ khoảng 28.000 trạm).

Như vậy, số tiền mà nhà mạng bỏ ra để phát triển hạ tầng ngang ngửa với việc xây dựng mạng di động mới, cỡ khoảng 400-500 triệu USD. Để phát triển được một trạm BTS, nhà mạng đang phải bỏ số tiền tương đương với 15.000 USD, chưa kể các khoản đầu tư cho hệ thống tổng đài, mạng lưới bán... Khi độ phủ sóng đã đạt ngưỡng rộng khắp toàn quốc, nhà mạng mới mong hạn chế được tối đa hiện tượng mất liên lạc, rớt cuộc gọi.

Ông Tào Đức Thắng, Giám đốc Công ty Mạng lưới Viettel cho rằng nhà mạng sẽ dính "bẫy" nếu coi 3G là một mạng di động. Bởi trên thực tế, 3G chỉ là một thành phần tham gia bổ sung cho 2G. Khi đó, nhà mạng chỉ cần giải quyết các vấn đề kết nối giữa 2 mạng với nhau.

"3G là cuộc chơi cực kỳ tốn kém. Tốn nhưng nhà mạng không có cửa nào khác là tiếp tục đầu tư. 5.000 trạm thu phát sóng thậm chí là 10.000 trạm sẽ không giải quyết được vấn đề gì hết. Để 3G chạy hoàn hảo, số lượng trạm BTS phải được nâng lên con số vài chục nghìn", ông Thắng cho biết thêm.

Một lãnh đạo VinaPhone nhìn nhận đầu tư cho 3G cực kỳ tốn kém mới giải quyết được vấn đề chất lượng. Thế nhưng, lượng thuê bao 3G và có bao nhiêu thuê bao chịu chuyển đổi dịch vụ từ 2G sang 3G... trong 2 năm qua đều chưa đạt được mức kỳ vọng. Hiện tại, người dùng di động ra vào mạng 3G theo kiểu "khách hàng vãng lai" chứ không phải truyền thống. Nếu tính thuê bao theo đúng nghĩa sử dụng dịch vụ thường xuyên, phát sinh cuộc gọi, duy trì số lâu dài trên hệ thống, con số này chỉ chiếm chưa đầy 1% so với mạng 2G.

"Hiện tại 2G vẫn là nồi cơm chính mang lại doanh thu cho nhà mạng. Hiện tại, doanh thu trung bình trên mỗi thuê bao 2G hằng tháng tại Việt Nam vào khoảng 100.000-150.000 đồng", lãnh đạo VinaPhone nói.

Trong kế hoạch kinh doanh của mình, các doanh nghiệp viễn thông dự kiến dốc thêm hàng nghìn tỷ đồng nữa để đầu tư vào mạng lưới 3G. Trong đó, Viettel cam kết đầu tư thêm 12.789 tỷ đồng trong 3 năm tiếp theo, còn anh em nhà VNPT dự kiến đầu tư cho mạng 3G vào khoảng 9.556 tỷ đồng.

Chính vì đang "sa lầy" trong cuộc đua 3G nên khi đề cập đến mạng thế hệ thứ 4 (4G) các đại gia di động đều có chung một nhận định là: "Cần phải tính toán thêm chứ không nên vội vã".

Phó tổng giám đốc MobiFone - Nguyễn Đăng Nguyên, cho rằng việc triển khai 4G cần có lộ trình cụ thể. Trong đó, những mạng di động nào đã có 2G, 3G thì tiếp tục triển khai lên mạng 4G, đó là xu thế mang lại hiệu quả kinh tế nhất do đã đầu tư mạng lõi.

Theo ông dù MobiFone đã sẵn sàng hạ tầng nhưng việc triển khai 4G vẫn phải tính đến hiệu quả đầu tư. "4G nên được bàn tới vào các giai đoạn 2012-1013", ông nói.

Lãnh đạo của EVN Telecom cũng cho rằng chưa phải lúc triển khai mạng 4G khi các doanh nghiệp chưa khai thác hết hiệu quả của mạng 3G và mới chỉ đạt tốc độ 7,2 Mb/s.

Trong buổi tổng kết 2 năm triển khai mạng 3G mới đây, Nguyên Bộ trưởng Thông tin - Lê Doãn Hợp cũng cho rằng lộ trình phát triển 4G phụ thuộc rất lớn vào thiết bị đầu cuối, xu thế vận động của thế giới và năng lực tài chính các doanh nghiệp cũng như cung cầu dịch vụ người dùng. “Thời điểm thích hợp để triển khai mạng 4G không thể trước năm 2013 và chậm nhất sẽ vào năm 2015″, ông khẳng định.

Bộ Thông tin và Truyền thông quyết định cho 5 hãng viễn thông gồm VNPT, Viettel, FPT Telecom, CMC và VTC được thử nghiệm mạng di động 4G từ 7/9.

Việc thử nghiệm này được tiến hành trong vòng một năm, sau đó, các doanh nghiệp sẽ phải đấu giá tần số để lấy giấy phép 4G. Theo Luật Viễn thông, sau khi đấu giá, doanh nghiệp được phép chuyển nhượng giấy phép.

Viettel là mạng di động đầu tiên công bố cung cấp thử nghiệm cho 240 khách hàng tại 2 thành phố lớn Hà Nội và TP HCM từ 11/5. Các hãng viễn thông khác đang trong giai đoạn thiết lập hạ tầng.

Hồng Anh